Për foljen vij thuhet se e ka humbur formën urdhërore (njëlloj si simotra vete), për ta zëvendësuar me eja, përkatësisht hajde, të cilat konsiderohen si pasthirrma. Vete, nga ana e vet, ia ka marrë hua urdhëroren sinonimit të vet shkoj (shko). Edhe pse nuk janë tamam folje, eja dhe hajde sillen si të tilla, me aq sa munden, madje duke marrë edhe, në vetën e dytë shumës, mbaresën foljore –ni: ejani dhe hajdeni (e krahasueshme me këto, edhe pseudo-urdhërorja e vjetruar jakëni!)
Posts Tagged ‘pjesëza mos’
Forma të urdhërores mohore
Posted in morfologji, sintaksë, tagged lidhorja, mohimi, ndajfolja kot, pjesëza mos, urdhërorja on June 7, 2010| Leave a Comment »
Ndërtimi i tipit mos bëj gabim + lidhore i shqipes bisedore:
Mos bëj gabim të ngjitesh nga shkallët
është i barazvlershëm me urdhëroren mohore:
Mos u ngjit nga shkallët (por merr ashensorin)
Strange bedfellows
Posted in morfologji, sintaksë, tagged mohimi, pjesëza mos, pjesëza nuk, pjesëzat mohuese on February 21, 2010| Leave a Comment »
Dy pjesëzat mohuese të shqipes, mos dhe nuk, i kanë të përcaktuara mirë përdorimet, sipas mënyrave të foljes – meqë mos parapëlqen lidhoren, urdhëroren dhe dëshiroren, ose mënyrat e irrealitetit të veprimit.
Mohimi me ‘rri’
Posted in pragmatikë, tagged folja pres, folja rri, mohimi me folje urdhërore, pjesëza mos, urdhërorja on December 30, 2009| Leave a Comment »
Urdhëroren mohore shqipja e shpreh zakonisht me ndërtime që përmbajnë pjesëzën mos.
Kjo vlen edhe në ato kontekste ku mohohet ose refuzohet një akt, jo një thënie e mëparshme.
Për shembull, Rromeoja i afrohet Zhuljetës për ta puthur. Zhuljeta e shtyn me dorë dhe i thotë:
Mos.
Në vija të trasha, kjo mos i përgjigjet anglishtes don’t; dhe kuptimi, në të dy rastet është “mos e bëj këtë”, ose “don’t do it.”
Këtu mos mund të shkëmbehet me jo; edhe pse jo nuk nënkupton ndërtime foljore dhe përgjithësisht nuk e kryen mirë funksionin e ndërfaqes (interface) ose kontaktit midis kontekstit jashtëgjuhësor dhe ligjërimit.
Përndryshe, në shumë kontekste, shqipja e folur parapëlqen të përdorë, në vend të mos, urdhëroren njëjës të foljes rri.
Shqipologji 