Zogun carduelis carduelis shqipja e quan, përveçse kryeartëz, edhe gardalinë, fjalë që i ngjan shumë italishtes cardellino, emër i të njëjtit zog; edhe pse do të ketë hyrë në gjuhë prej fjalës në dialektin venecian, që sot tingëllon gardelín, por që më parë do të ketë pasur patjetër formën gardellino, siç na e dëshmon edhe një koncert i Vivaldi-t për flaut (Op. 10 nº 3, RV 428), “Il Gardellino” (i njohur edhe si “Il Cardellino”); meqë kompozitori ishte, sikurse e dimë, venecian. Për shkak të ngjashmërisë fonetike, me emrin e zogut është ngatërruar termi për gjyqtarin anësor në futboll, i huazuar nga italishtja guardalinee, por që ka përfunduar, në shqipen bisedore, si gardalinë; dhe më pas kjo gardalinë ka ndihmuar në konsolidimin e shndërrimit fonetik të emrit të zogut nga gardelinë (formë që i rri më besnike origjinalit në venecianishte dhe që ndeshet edhe sot në të folmet e shqipes) në gardalinë (shndërrim që, megjithatë, duhet ta ketë zanafillën te asimilimi i thjeshtë i e-së në a).
Archive for November, 2011
Polenizim i kryqëzuar
Posted in fonetikë, leksikologji, tagged asimilimi, cardellino, etimologji popullore, gardalinë, guardalinee, huazimet italiane në shqipe, polenizim i kryqëzuar, venecianishtja, Vivaldi on November 26, 2011| Leave a Comment »
Vetori “unë” në funksion zotues
Posted in pragmatikë, tagged funksioni zotues, përemri vetor, përemri vetor si kryefjalë, premtimi, unë, zotimi on November 26, 2011| Leave a Comment »
Në gramatikat normative të shqipes lexon se përdorimi i përemrave vetorë së bashku me foljet, sidomos si kryefjalë, është redundant (foljet e shqipes si rregull e tregojnë vetën në mbaresë) dhe, për këtë arsye, shërben për të theksuar kryefjalën, në mënyrë dalluese.
Luftë e ftohtë
Posted in fjalëformim, tagged emrat e tipit mësonjës, emrat e tipit mësues, emrat e vepruesit, gegërishtja letrare, nomina agentis, togu ua/ue, toskërishtja letrare on November 9, 2011| Leave a Comment »
Emrat e thjeshtë të vepruesit dhe mbiemrat përkatës, nga tema foljore, shqipja standard i përfton me anë të prapashtesës –(ë)s, e cila i bashkëngjitet një forme të pjesores së shkurtër të gegërishtes: mësoj –> mësues, botoj –> botues, veproj –> veprues, kërkoj –> kërkues, rrëfej –> rrëfyes, etj.
Kjo është një nga ato instanca kur standardi ka parapëlqyer trajtat e gegërishtes, ndaj atyre të toskërishtes, që do të ishin mësonjës, botonjës, vepronjës, kërkonjës, etj., duke integruar, me këtë rast, edhe togun –ue–, karakteristikë të gegërishtes, në sistemin foljor që përndryshe sundohet nga togu –ua– (khs. mësuam, mësuat, mësuar – por mësues, etj.).
Shqipologji 
You must be logged in to post a comment.