Kierkegaard

Kur pata kaluar një herë në Nieuwe Kerkstraat në Amsterdam, hollandishtja ime tejet rudimentare më ndihmoi megjithatë të kuptoja se kjo kerk nuk ishte veçse simotra e anglishtes church dhe e gjermanishtes Kirche, njëlloj siç ishte nieuwe simotër e anglishtes new dhe e gjermanishtes neu, dhe po ashtu straat simotër e anglishtes street, gjermanishtes Strasse dhe madje italishtes strada (të gjitha këto vijnë nga latinishtja strata).

Një simotër të Kerk a të Kirche e kisha gjetur edhe te mbiemri i filozofit danez Kierkegaard, ku pjesën e dytë, –gaard, priresha ta lexoj nëpërmjet anglishtes guard, duke ia deshifruar kështu Sørenit mbiemrin si “roje e kishës” dhe duke supozuar se roja e kishës do të kish qenë ndonjë lloj zanati dikur; aq më tepër që, po ta mendoja edhe më hollë, “roje e kishës” i shkonte edhe simbolikisht Kierkegaard-it, teolog që u mor me etikën e krishterë dhe institucionin e Kishës dhe marrëdhënien e njeriut me Zotin.

Read Full Post »

Bagëti

Në veprën e vet madhore Le vocabulaire des institutions indo-européennes (Tome 1, 1969, Les Éditions de Minuit), Émile Benveniste i kushton një kapitull leksikut të gjësë së gjallë dhe parasë (le bétail et l’argent), duke u ndalur në fjalët pecu dhe pecunia. Për komparatistët, thotë ai, *peku shënjon “gjënë e gjallë” ose, në një kuptim më të ngushtë, “delen”, ndërsa kuptimi “pasuri”, siç del p.sh. në latinishten pecunia, mbahet për këtë arsye si dytësor dhe shpjegohet si me prejardhje nga një zgjatim semantik i termit që shënjonte, në pikënisje, pasurinë par excellence, gjënë e gjallë. Por ky autor, përmes analizës së shembujve të shumtë nga indo-iranishtja, gjuhët italike dhe ato gjermanike, mbërrin në përfundimin se *peku ka shënjuar origjinalisht “pasurinë e tundshme personale”, dhe vetëm më pas ka zhvilluar, në gjuhë të caktuara, kuptimin “gjë e gjallë, bagëti”, dhe më tej “bagëti e imët, dele” (f. 47 dhe vijim). Ky kalim nga një kuptim origjinal abstrakt, te një kuptim i rrjedhur konkret është i pazakonshëm, meqë zakonisht do të pritej e kundërta – një fjalë e përdorur zakonisht për bagëtinë, është përgjithësuar më pas për pasurinë; dhe aq më tepër në shoqëri të hershme, si ajo indo-europiane.

Shtjellimet e Benveniste-it si gjithnjë meritojnë të lexohen me kujdes – por mua, kur e ndesha këtë trajtim të cituar në një libër që po lexoja, m’u kujtuan diskutimet rreth etimologjisë së shqipes bagëti, veçanërisht nga Çabej.

Read Full Post »