Një fjalë shqipe e pasqaruar nga pikëpamja pragmatike: filani.
Archive for March, 2010
Përemri formular
Posted in pragmatikë, tagged dekontekstualizimi, filani, përemri formular, shembëllzimi, vend-ruajtëset on March 31, 2010| Leave a Comment »
Ndërtime të tipit “gjithë dashuri”
Posted in sintaksë, tagged gjithë, parafjala me, rrethanorët e mënyrës, shkalla sipërore on March 29, 2010| Leave a Comment »
Një nga mënyrat më të zakonshme për të shprehur rrethanorët e mënyrës ose kallëzuesorët në shqipe është me ndërtime të tipit me + emër:
“Jam unë” dhe “unë jam”
Posted in pragmatikë, sintaksë, tagged identifikimi, inversioni, përemrat vetorë, rendi i fjalëve në fjali on March 29, 2010| Leave a Comment »
Ç’dallim kuptimor ka midis thënieve jam unë dhe unë jam në kontekste identifikimi, për shembull në gojë të dikujt që merr në telefon/troket në derë?
Cilësorët si përemra
Posted in morfologji, sintaksë, tagged mbiemrat cilësorë, mbiemrat e emërzuar, përemrat vetorë, përemri vete on March 25, 2010| Leave a Comment »
Te Deka e Omerit, nana i lutet Mujit të mos e marrë Omerin me vete në bjeshkë:
Pash at zot, Mujo, qi t’ka dhanë,
mos Omerin shpijet me ma tretë
se nandë vllazen zoti t’i pat falë
e gjashtë per bjeshkë dekun i ke lanë
e s’po dij e shkreta vorret ku po i kanë.
Këtu e shkreta i referohet vetë folësit, ose subjektit të thëniezimit (dhe të thënies); një mbiemër i nyjshëm (i/e shkretë), i emërzuar, duke marrë pas vetes nyjen shquese të emrit (-a), i pashoqëruar me përemrin – meqë ndërtimi ndeshet më shpesh si unë e shkreta, ose e shkreta unë.
Dy ndërtime me foljen “zë”
Posted in leksikologji, sintaksë, tagged aoristi, folja zë, ndërtimet kushtore, ndërtimi "ta zëmë se", ndërtimi "zëre se" on March 22, 2010| Leave a Comment »
Disa ndërtime me zëre se (urdhërorja e foljes zë me një trajtë të shkurtër që i referohet fjalisë kundrinore pasuese) përmbajnë një ftesë që i bëhet bashkëfolësit, për t’u zhvendosur mendërisht në të ardhmen, për ta konsideruar si të përfunduar një veprim që ende nuk është kryer ose ende nuk ka përfunduar:
Aoristi në ndërtime kushtore
Posted in morfologji, sintaksë, tagged aoristi, ndërtimet kushtore, ndërtimi "zëre se" on March 22, 2010| Leave a Comment »
Një përdorim i së kryerës së thjeshtë (aoristit) në bashkëvajtje me ndërtime kushtore, që më rezulton i pavënë re në gramatikën e Buchholz-Fiedler:
Ndajfolja “mirë” dhe aspekti i kryer
Posted in semantikë, sintaksë, tagged aspekti durativ, aspekti i kryer, aspekti inkoativ, aspekti perfektiv, ndajfolja "mirë", përcjellorja mohore on March 21, 2010| Leave a Comment »
Në kontekste të caktuara, ndajfolja mirë përdoret për t’i shtuar foljes një aspekt të kryer (perfektiv).
Gegë dhe toskë
Posted in fonetikë, leksikologji, tagged gegë, mbylltoret grykore, palatalizimi, toskë on March 17, 2010| Leave a Comment »
Ndarjen e shqiptarëve në gegë dhe toskë e mbajnë për shumë të vjetër, sikurse edhe ndarjen e shqipes në dy dialektet madhore.
Megjithatë, vetë emrat gegë dhe toskë janë relativisht të rinj dhe me etimologji të paqartë.
Ndajfolja “kot” e përdorur si mbiemër
Posted in leksikologji, sintaksë, stilistikë, tagged kallëzuesori, ligjërimi i thjeshtë, ndajfolja kot on March 16, 2010| Leave a Comment »
Në shqipen bisedore, ndajfolja kot përdoret në ndërtime përcaktore, zakonisht të barazvlershme me fjali (por edhe në pozicion kallëzuesor), që shprehin zhgënjimin e folësit me diçka ose dikë; mungesën e vlerës etj.: njeri kot; libër kot; fjalim kot; emision kot; muhabet kot; sugjerim kot; apartament kot; tip kot; qytet kot; plazh kot, etj.
Shqipologji 
You must be logged in to post a comment.